پست‌ها

نمایش پست‌ها از آوریل, ۲۰۲۳

در باره واژه‌شناختی منوچهر

 منوچهر به میانای سرشت مینوی و نهاد مینوی است در اوستا این واژه منوش‌چیترَ 𐬨𐬀𐬥𐬎𐬱𐬗𐬌𐬚𐬭𐬀 است.  درسانسکریت چیت चित्  به میانای اندیشه  و دانستن و دریافتن است. که چیتزواروپا चित्स्वरूप به میانای اَبَرروان یا روان ایزدی از ‌آن شاخه زده است. «چهر» در پارسی امروز  به میانای نهاد و سرشت، و گوهر (فطرت) است و همان گونه که با افزودن پسوند«ه» دست، دسته ، دید «دیده» ، گوش «گوشه»، چشم «چشمه»  می‌شوند، چهر نیز با افزودن «ه» چهره به میانای سیما می‌شود که در پارسی میانه چیترک 𐭰𐭧𐭫𐭪𐭩  بود که برابر با چیترا  चित्र در سانسکریت است. برخی از سروده سرایان پارسی که در کاربرد درست واژه‌های پارسی پایش داشته‌اند چهر را به میانای درست ‌آن به کار برده‌اند برای نمون نظامی می‌سراید که مردی عزیزی و آزادچهر به فرخندگی در تو دیده سپهر. ولی بسیاری دیگر از سروده‌سرایان  مانند فردوسی و سعدی و خاقانی شاید از برای ناگزیرداشت سروده میان چهر و چهره ناهمانندی نگذاشته اند.