پژوهش‌های زبان‌شناسی

   پارس در پارسی کهن پارسوا  𐎱𐎠𐎼𐎿   و در اوستا  پارسوا   𐬞𐬁 𐬭 𐬯 𐬎𐬎 𐬀  و در سانسکریت  پارسا  पारस   ست  . این واژه  در یونانی  پرسیس   Περσίς  ودرلاتین  Persiānus ودرعربی فرس،   به  میانای پاک‌نهاد و برگزیده و مهین  به مردمانی نامیده می‌ش ود که در سرزمین ایران؛  در اوستا «آیریـَانـِم وَئـِژَه» 𐬁𐬌𐬭𐬫𐬀𐬥𐬈𐬨 𐬬𐬀𐬇𐬘𐬀𐬵  ،  در پهلوی  «ئـَیران»   𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭 ،‌ و به سانسکریت «آریاوَِرتا»  आर्यावर्त می‌ زیوند.    که در پارسی امروز واژه  «پارسا» از آن شاخه زده است زبان پارسی  در زبان پهلوی ساسانی  پارسیگ   𐭯𐭠𐭫𐭮𐭩𐭪 و در سانسکریت  پارسیکا   पारसीक است.    

  اسفند از واژه‌ی سپنتا به میانای جوشش، جنبش ، گردش و رستاخیزان ریشه زده است. این واژه با «سپنج» به میانای گذران و گردنده خویشاوند است. برای نمون فردوسی می‌گوید: که گیتی سپنج است و جاوید نیست فری برتر از فر جمشید نیست . جشن سپندارمذگان یا جشن اسپندگان  جشنی میترائی بود که در روز پنجم ماه اسپند در میانه جشن زادروزمهر (شب یلدا) و جشن نوروز برپا می‌شد.  اسپنتا 𐬯𐬈𐬞𐬀𐬥𐬝𐬁 در زبان پهلوی و اسپندانا स्पन्दन در زبان سانسکریت به میانای جنبشِ زندگی و تپشِ زمین برای نوشدن و در نوشته‌های ریگ ودائی به میانای چرخ‌ گردنده دراخترشناسی است .  سپندارمذگان روز تپش یا جنبش مهر، میترا ، بوده است. که پس از آفند اسکندر و آمیزه‌شدن باورهای میترائی با آئین ذرتشت در گردآوری نوشته‌های دینی در روزگار پادشاهی آرش‌آکیان پارت به آئین ذرتشت اندر شد. این واژه دراوستا به گونه چگوناد (صفت) برای ایزد آرمَیتی به ریخت   سپنتا اَرمَیتی      𐬗𐬈𐬞𐬀 𐬥 𐬙𐬁  𐬁𐬭𐬨𐬀𐬪𐬝   در آمده ست.   اَرمیتی 𐬁𐬭𐬨𐬀𐬪𐬝    همان ایزدبانوی اَرَمیتی  अरमति در ریگ‌ودا در زبان سانسکریت  به میانای آماده به پرستاری و ازخودگذشته‌گی‌بسیار و