ریشه شناختی واژه‌ی « پارس»ا

 




 پارس در پارسی کهن پارسوا  𐎱𐎠𐎼𐎿  و در اوستا  پارسوا  𐬞𐬁𐬭𐬯𐬎𐬎𐬀 و در سانسکریت  پارسا पारस  ست . این واژه در یونانی  پرسیس  Περσίς  ودرلاتین Persiānus ودرعربی فرس،  به  میانای پاک‌نهاد و برگزیده و مهین  به مردمانی نامیده می‌شود که در سرزمین ایران؛  در اوستا «آیریـَانـِم وَئـِژَه» 𐬁𐬌𐬭𐬫𐬀𐬥𐬈𐬨 𐬬𐬀𐬇𐬘𐬀𐬵  ،  در پهلوی  «ئـَیران»  𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭 ،‌ و به سانسکریت «آریاوَِرتا» आर्यावर्त می‌زیوند.  که در پارسی امروز واژه  «پارسا» از آن شاخه زده است

زبان پارسی در زبان پهلوی ساسانی پارسیگ  𐭯𐭠𐭫𐭮𐭩𐭪 و در سانسکریت پارسیکا  पारसीक است.

 

 

نظرات

ارسال یک نظر

پست‌های معروف از این وبلاگ

درباره معنی و میانا

تصویر
  دیده‌ام که برخی به‌جای  واژه «معنی»  برگردان پارسی «چم» را به کار می‌برند. چم به میانای «معنی» نیست.  معنا در هسته‌ و نهاد یک وآژه  می‌باید نشانه گر و پاسدار و نگاهدار دریافت چیستی آن واژه باشد.  چم به میانای «پوسته» و «جامه‌» است  مانند  چمدان ‌(جامه‌دان) و چمن  (پوشش سبززمین)و چمیدن ( به میانای خرامان رفتن و جامه‌ خود را  به رخ‌دیگران کشیدن) این که  خلف تبریزی در برهان‌قاطع چم را به میانای خودنمائی و تفاخر گرفته‌ هم از این‌رو بوده که مردمان همیشه با جامه خود خودنمائی نموده‌اند.و محمد پادشاه در فرهنگ آنندراج  خود چم را به میانه ثفل یا تفاله انگور گرفته  که همان پوسته‌‌ی انگورست. پس چم تنها رویه آشکار یک پدیده آست و نه خودی در خود آن ویا هسته‌کانونی چیستی آن واژه. در زبان دیسه هند و اروپائی مِد med  به میانه‌ی  داوری و واکنشی به اندازه است و با اندیشه و اندازوائی و خرد در پیوند‌است.  درزبان پهلوی مِیذیا 𐬨𐬆𐬫𐬜𐬪𐬁  و در اوستا مَدهیا  𐬨𐬀𐬜𐬌𐬁 و مَیذهیَانَ 𐬨𐬀𐬌𐬜𐬌𐬌𐬁𐬥𐬀‎  به میانای «میان» و «میانه‌»  و مزدا  𐬨𐬀𐬰𐬛𐬁‎ به میانای «فرزانه» اند،   ر  اوستا  «وی-مَد» 𐬬𐬍-𐬨𐬀𐬛
بیشتر بخوانيد

در باره‌ی ریشه‌یابی واژه‌های هستِـش و اگزیستنس

تصویر
  دراین روزها در یکی از پیام های فیس بوکی با شگفتی دیدم که نمایش‌نامه‌ئی به نام «اگزیستنس» به تماشا  گذاشته شده است.  شگفتی از این رو که برای من آشکار نبود که چرا نویسنده این واژه ناآشنا در زبان پارسی  را به کار گرفته است. آیا می‌خواسته وانمود کند که نمایشنامه‌اش فلسفی است؟ یا که می‌خواسته ادای مدرن بودن در بیاورد‌؟ به هر روی این گزینش بسیار دژم‌انگیز و نژند‌بارست. و بیش از هر چیز نشان از بی‌فرهنگی ست. زیرا همانگونه که خواهیم دید که این واژه از زبان پارسی‌پهلوی و سانسکریت ریشه گرفته و هنوز شاخه‌های‌‌آن را در پارسی امروز می‌توان یافت. پس در نخست  برای دریافت میانای فلسفی Existence باهوده است که به ریشه‌شناختی این واژه نگاه‌کنیم  و پیوند آنرا با زبان پارسی  امروز در دید بی‌آوریم. واژه Existence از واژه لاتین کهن  existentia/exsistentia ریشه‌زده که در لاتین نو به existere/exsistere به میانای «ایستاده در رو‌به‌رو»، «برون آمده»، «پدیدارشده»، «آشکار»، «روشن‌شده»، «برخاسته»، «نمایان‌شده»، «فرآورده شده» و «به این ریخت درآمده» است. میانای دیگر آن «هستـِش» و «بودن» است که از دوبخش ex به میانای «
بیشتر بخوانيد