پژوهش‌های زبان‌شناسی

  در پارسی کهن دَدَتوو 𐎭𐎭𐎠𐎬𐎺  Dadatuv  به میانای   «پروا ده تا بدهد» و در زبان پهلوی  داتن 𐬛𐬁𐬝𐬀𐬥 به میانای دادن  است .     که در سانسکریت دادَتی ददाति‎ به میانای دادن و  دَتََ दत्त به میانای داده‌شده و دَتِه दत्ते به میانای دادن و در یونانی کهن دیدومی δίδωμι به میانای دادن و در لاتین میانه  datum به میانای داده شده وdata که در فرانسه کهن  و انگلیسی date  از آن سر زده است. واژه‌هآی خویشاوند دیگر   در سانسکریت «داداتی»  ददाति  به میانای «دادن» است    و دریونانی  دینِته  δίνεται, به میانای دادن  و دُرو  δώρο به میانای ‌پیشکش و در لاتین به ریخت dare به میانای دادن و donum  به میانای  پیشکش شده است.   

  یلدا ܝܠܕܐ واژه سیریائی کهن و به میانای زادروز است که در عبری هولِدت הוּלֶדֶת و در عربی ولادة که واژه‌ی تولد از آن شاخه زده است. در پارسی کهن زادروز میترا «میترا زنَ» 𐬨𐬌𐬚𐬭𐬀 𐬰𐬧 بوده است که درآن «زنَ» 𐬰𐬧 به میانای «زادن» است که در سانسکریت زادروز مهر «ژَنَنَ میثراس» मित्र जनन است و در پارسی میانه این واژه «زاد مهر» 𐬰𐬁𐬛 𐬨𐬍𐬵𐬭 شده است. ‌پس از اینکه شمار بسیاری از لژیونرهای رم در نبرد با پارت‌های آرش‌آکیان به آئین میترا گرویدند تا آنجا که امپراتورهائی مانند کمودوس و سپتیموس سوروس‌ و کاراکالا به ‌آن آئین گرویدند و نیایشگاه‌های میترائی را بر پا نمودند. و میترائیسم و مسیحیت در رم شانه به شانه هم‌آورد شدند. مهینان و بزرگان رم مهرآئین بودند و زیردستان و بی‌نوایان ترسائی دین. ‌پس از آنکه ارته‌شیر پاپکان ساسانی موبد ذرتشتی نیایشگاه آناهید در استخر پارس بر ارته‌بان پنجم آرش‌آکیان پارت و مغان مهرآئین او بشورید، برادرزاده ارته‌بان به نام تیرداددوم پادشاهی آرش‌آکیان مهرآئین را در ارمنستان همچنان برپا نگاه‌داشت و پس از او پسرش خسرو دوم به پادشاهی رسید ، ارته‌شیر ساسانی و پسرش شاپور یک

  لالائی از واژه پهلوی «لال» 𐬮𐬁𐬮 به میانای خاموشی وآرامش و سرخی شاخه زده است که میانای دیگر لال گوهرِ یاقوت بود که با   واژه «لَـََل» लल्  در سانسکریت به میانای سرخ و نوازش و نازنین و عزیز خویشاونداست و معرب «لـَل» به میانای یاقوت  «لعل» است. در پارسی امروز واژه‌ی  «لاله» از شاخه‌های آن ست ‌ برای نمون عنصری می‌گوید: دو لب چو نار کفیده دو رخ چو سوسن سرخ دو رخ چو نار شکفته دو لب چو لاله ٔ لال در زبان سانسکریت میانای دیگر  «لـَلَ» लल  دلخواه و بازیگوش وبه آسوده‌گی  لم دادن و دراز کشیدن است که در زبان هلندی میانه lollen شده و در زبان انگلیسی loll.   در زبان انگلیسی همچنین lull  به میانای اندکی آسوده‌گی  در میانه کار و تلاش می‌باشد که با واژه lullay در انگلیسی میانه هم‌شاخه است و در انگلیسی امروز lullaby شده که همان آواز  ‌لالائی است که مادران برای آرامش نوزادان و خفتن آنها می‌خوانند. در آلمانی lullen به میانای  تاب دادن ‌از واژه هم‌ریشه «لولاتی»लोलति  در سانسکریت به میانای تاب دادن و پیش و پس  بردن شاخه زده است که یادآور جنبش به پس وپیش ‌گهواره و خفتن به آسوده‌نودی ست.  واژه‌های لـَلـِه