آذرم یا آذر

 در واژه‌نامه‌ی دهخدا  و در نسخه‌برداری بسیاری از دست‌نویسان از کارهای سروده‌سرایان «آذرم»  به نادرست با  «ز» نوشته   شده است. برای نمون در دهخدا چنین می‌خوانیم‌:

آزرم [ زَ ] (اِ) شرم. حیا. ادب. نرمی. رفق. لطف و ملایمت در گفتار: 

چو پرسدْت پاسخ ورا نرم گوی

 سخن‌ها به آزرم و باشرم گوی. --فردوسی

(...). 

  دل نامداران به‌تو گرم باد 

روانت پر از شرم و آزرم باد ـ.فردوسی 

(...)

 

 گفت ای بی حیا و بی آزرم 

این چنین خندی و نداری شرم؟ -- سنائی.

بوسید برش به رفق و آزرم

خارید سرش به‌ناخن شرم --امیرخسرو.

آذرم به میانای (معنای) احترام و ادب از واژه‌ی میترائی «آتَر» 𐬁𐬙𐬀𐬭 به میانای  «ایزد آتش»  و خود «آتش» گرفته شده است.  آدَر با واژه‌های «آثاری» अथरि به میانای شراره و همچنین  با واژه‌ی  «اَدَریسَ» औदरेइष  به میانای «آذرم به ایزد آتش»  در سانسکریت خویشاونداست. 

ایزد «آدر» یا «آذر» که ماه ‌نهم ‌گاه‌شمار خورشیدی به نام اوست در افسانه‌های میترائی با دیو آژی‌دهاگ به نبرد برخاست .چنانکه در پبشتر  نیز دیده‌ایم،  پس از آفند اسکندر که نوشته‌های دینی به دست سپاهیان مقدونی به آتش کشیده شد  در روزگار پادشاهان آرش‌آکیان والاگاث یکم (بلاش یکم) فرمان به گرد‌آوری  نوشته‌های دینی که در پستوها پنهان شده بود داد  و چنین شد که متن‌ها و افسانه‌های میترائی با ‌متن‌های اوستائی در‌هم‌آمیخت.

به هر روی واژه‌ی «آتّر»  در پارسی میانه‌ «آدَر» 𐭠𐭲𐭥𐭥𐭩 شد و  واژه‌‌‌ی خویشاوند آتش  به ریخت «آتَخش» 𐭠𐭲𐭧𐭱 درآمد. که در پارسی امروز این دو واژه آذر و آتش شده‌اند. واژه‌ی آذرم از آذرم‌داشت به ایزد آتش شاخه زده است. این واژه در زبان لاتین adorare به میانای نیایش  و پرستش شده است که به ریخت adorer به زبان فرانسه  و به ریخت adore  به زبان انگلیسی راه یافته است. 

چنین می‌نماید که کسانی که «آذرم» را «آزرم» نوشته‌اند  آن را به نادرست از  ریشه‌ی واژه‌ی عربی «آزر»  به میانای کمک و پشتیبانی گرفته باشند! 

ماذا تعني كلمة آزر؟ تعريف و معنى آزر في قاموس الكل. قاموس عربي عربي آزر فلانًا عاونه وأيَّده، ساعده ووقف بجانبه :-آزر الحكومة/ أصدقاءه، - يؤازر الأخوة بعضهم بعضًا في الشدائد، - نعم المؤازرة المشاورة [مثل]، - {كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى}