در باره صبحانه و ناهار و شام به پارسی

  صبحانه به زبان پارسی «ناشتائي»‌ است که هنوز در بسیاری از شهر‌ها مانند اصفهان در رواج است. 

«آشتآ» در پارسی میانه  به میانای «خوردن»  است که در اوستا «آد» 𐬀𐬛-  بوده است و در سانسکریت «آد» अद् یا «آتی» अत्ति، ودر یونان باستان «اِدو» ἔδω با آن از یک ریشه اند.  خوردن در لاتین edere با آن واژه خویشاوند  است. که در زبان آلمانی کهن بالا essan و در انگلیسی کهن etan  و درانگلیسی امروز eat  شده است که واژه edible به میانای خوردنی از آن شاخه زده.

پس ناشتا به میانای «هنوز چیزی نخورده» است.


ناهار: ناهار نیز به میانای «هنوز چیزی نخورده (ازهنگام سپیده دم) » است. خوراک  دراوستا هوَرِثا  𐬵𐬬𐬀𐬭𐬈𐬚𐬁   است  که درسانسکریت «آهار» आहार به همان میانا با آن خویشاوند و به میانای خوراک و آشامیدنی است .  وازاینروست که  غیاث‌الدین محمد بن جلال‌الدین بن شرف‌الدین راهپوری درغیاث اللغات به درستی می‌نویسد که ناهاردر آغاز «ناآهار» بوده  چون «آهار» به میانای خورش است . در فرهنگ جهانگیری نوشته میر جمال‌الدین حسین بن فخر الدین حسن انجو شیرازی نیز«آهار» به میانای خوراک آمده است. 

شام: شام به میانای خوراک شب است. ناصرخسرو می‌گوید:


از چاشت تا به‌شام ترا نیست ایمنی
گر مر تُراست مملکت از چاچ تا به شام .

ویا:

بامدادانت دهد وعده به شامی خوش
شامگاهانت دهد وعده به‌ناهاری .

 


نظرات

پست‌های معروف از این وبلاگ

مرداد ، مهرداد یا امرداد؟!ا

در ریشه شناختی اسفند و سپندارمذگان و سپنج

درباره معنی و میانا